Bondscoachspel (BCS): het vergeten broertje van OSM

Het Bondscoachspel of kortweg BCS, was een online game waarin je bondscoach kon worden van een landenteam. In de browser speelde je één van de grote voetbaltoernooien (EK’s en WK’s) na. Uitgebracht door Gamebasics op 28 april 2004, kort voor het EK in Portugal, was het tot 3 augustus 2011 te spelen. Het heeft meer dan 150.000 gebruikers gehad. Hoewel BCS altijd in de schaduw van OSM is gebleven, was het in vele opzichten een uniek spel, met een actieve community. Het was een proeftuin die een bijdrage heeft gehad aan de verdere ontwikkeling van OSM

De eerste code van Bondscoachspel heb ik geschreven in 2003. OSM was al een tijdje lekker aan het groeien en dit smaakte naar meer. Een nieuwe game die voortbouwde op het succes van OSM, leek me een logische stap.

Het basisconcept van BCS

In Bondscoachspel (al snel afgekort tot BCS door de gebruikers) word je manager van een landenteam. Dit heeft een andere dynamiek dan het besturen van een voetbalclub. Je krijgt te maken met een bestaande selectie, die deelneemt aan een toernooi.

In het spel zijn officiële toernooien opgenomen van het WK 1974 tot aan het meest recente EK of WK. Zo kun je dus proberen Nederland alsnog kampioen te maken in 1978. Zou Rob Rensenbrink zijn beroemde bal op de paal deze keer wel in het doel schieten?

Het basisconcept van BCS lijkt veel op dat van OSM. Elke dag wordt er een wedstrijd gesimuleerd door een simulatie engine. Die bepaalt wat er gebeurt in de wedstrijd en dus hoeveel doelpunten, kaarten, overtredingen en blessures er precies zijn geweest.

Die basis is een mooi begin, maar omdat het een nieuw spel werd kon ik een aantal dingen anders gaan aanpakken, voornamelijk op basis van de feedback die ik inmiddels had gekregen op OSM.

Waar OSM zich richt op het clubvoetbal, is het coachen van een landenteam natuurlijk net zo goed een droom van veel mensen. Daarbij zijn de grote toernooien voorzien van een knock-out systeem dat voor spanning zorgt. OSM ondersteunt dat niet. De technische uitdaging om dat mogelijk te maken spreekt me aan en vormt de aanzet voor het ontwikkelen van Het Bondscoachspel.

De voetballers in BCS heb ik veel meer statistieken gegeven dan in OSM. Zo beschikken ze over tacklen, schaduwen, schieten, technisch inzicht, spelvisie, schieten, koppen en passen. De specifieke rol die een speler vervult, krijgt bovendien meer detail. Zo kun je een rechtsbuiten, centrale verdediger, opkomende middenvelder of hangende spits opstellen. Het opstellingenscherm is een stuk geavanceerder dan in OSM. Het is zelfs mogelijk spelers te verschuiven binnen hun posities.

Het EK 2004 en de lancering

Rond 2004 richt ik samen met Frank Tijhuis Gamebasics op. Een bedrijf dat bedoeld is om het in Nederland absurd populaire OSM verder uit te bouwen naar het buitenland. Het Bondscoachspel is bijna klaar en ik besluit deze nieuwe game eveneens onder de vlag van Gamebasics uit te brengen.

In mei, ruim voor het EK 2004 in Portugal begint – het EK waarin Nederland in de halve finales verliest van gastland Portugal – gaat het Bondscoachspel van start. Dit wordt een groot succes, omdat heel veel spelers vanuit OSM de weg naar de game weten te vinden.

Behalve de voor de hand liggende route via OSM, proberen we ook op andere manieren aandacht te genereren voor ons nieuwe spel. Frank is erbij gekomen en hij neemt het voortouw in de promotie.

Radio-uitzending

Frank krijgt voor elkaar dat er radiocommercials worden uitgezonden rond het EK over Het Bondscoachspel. Deze worden gefinancierd door NationaleVacatureBank. Als onderdeel van die campagne, wordt hij geïnterviewd op de radio. Dit is voor mij wel een beetje pijnlijk, omdat de radio interviewer direct aanneemt dat Frank Tijhuis de bedenker en ontwikkelaar van Het Bondscoachspel is.

Bondscoachspel commercial (Noordzee FM)

Bondscoachspel interview (Noordzee FM)

Omdat ik niet echt iemand van de spotlights ben, ben ik eerst wel opgelucht dat Frank het interview op de radio doet. Het lijkt me prima op de achtergrond te blijven. Maar naderhand vind ik de verkeerde voorstelling van zaken toch jammer. Ik besluit er voortaan niet meer voor terug te schrikken als ik aandacht of erkenning voor mijn werk krijg.

De spotjes op de radio zijn cool, maar hebben geen enkel effect. Alle inschrijvingen van het spel worden gegenereerd via OSM. We leren dat offline kanalen slecht werken voor online diensten. Het is leuk om jezelf op de radio te horen of op de televisie te zien. Maar het helpt maar heel beperkt om meer gebruikers in het spel te krijgen.

Een actie met een voetbalblad proberen we eveneens. Wederom mooi om te zien, maar weinig effectief om nieuwe gebruikers te werven.

Game managers

Na het EK van 2004 blijft het Bondscoachspel populair. Het beproefde verdienmodel van OSM passen we opnieuw toe. In plaats van een ‘seizoenskaart’ koop je een ‘trainerslicentie’. Deze herkenning zorgt ervoor dat OSM gebruikers zich snel thuis voelen in het nieuwe spel. Naast OSM blijven ze het enige tijd spelen.

Om het spel interessant te houden, zetten we één van de medewerkers van Gamebasics fulltime op BCS. We noemen deze rol ‘game manager’. In mijn hoofd zou deze persoon net zoals ik voor OSM doe een combinatie van taken moeten uitvoeren. Ontwikkeling, promotie, marketing en community management. Ik heb dit gedachtegoed zelfs theoretisch vastgelegd in mijn ICT in Business scriptie.

De eerste game manager voor Bondscoachspel komt uit de community. Een zeer enthousiaste jongen, maar hij vind het lastig de rol goed in te vullen. We proberen het met een paar anderen, maar tevergeefs. De combinatie van vaardigheden die we zoeken, is te breed. Geen van de game managers die BCS door de jaren heen heeft gehad, kan alle taken goed uitvoeren. Daar komt nog bij dat de passie voor voetbal steeds ontbreekt. Iets dat we later zullen opnemen als een essentieel ingrediënt in ons personeelsbeleid.

Elke week een nieuwe optie

Om BCS fris en actueel te houden, hebben we een strategie bedacht waarin we elke week proberen het spel een klein stukje uit te breiden. Met slechts één persoon om het werk uit te voeren, moeten het hele kleine updates zijn. Daardoor worden het vaak aanvullingen zoals ranglijstjes, forumopties of nieuwe toernooien.

We dragen deze strategie uit als een geniaal concept waarmee wij een spel relevant houden in de hit gedreven gameswereld. De praktijk is anders. Hoewel we inderdaad regelmatig kleine updates aan het spel doen, loopt de belangstelling voor Het Bondscoachspel na de eerste jaren langzaam terug. We kunnen tijdens grote toernooien altijd wel wat extra aandacht genereren. Met name door acties te doen vanuit OSM. Behalve historische WK’s zoals die van 1974, mooie EK’s zoals in 1988 en alle toernooien van 2004, 2006, 2008 en 2010 voegen we Afrika Cups, vrouwen-WK’s en jeugdtoernooien toe om het aanbod meer divers te maken.

Maar het wordt ons wel duidelijk dat Bondscoachspel het niet gaat redden met alleen kleine updates elke week. Daar is veel meer voor nodig.

Problemen met het concept

Het is voor ons onverteerbaar om een spel waarvan we zelf vinden dat het uniek en gaaf is, in de achteruit te zien staan. Daarom blijven we in Bondscoachspel investeren. Allereerst wordt de vormgeving aangepakt. Mijn broer Bowie Derwort, die verantwoordelijk is voor de uitstraling van de spellen, levert weer een knap stukje werk met mascotte Bal Dadig. Deze balvormige haai heeft wel iets weg van de mascottes die altijd rond grote toernooien door de FIFA en de UEFA worden gebruikt. Bal Dadig vormt de tegenhanger van de vrolijke en eveneens zeer herkenbare Doerak in OSM.

Het spelconcept nemen we een aantal keren flink onder handen. Na de lancering zien we een drie dingen die we willen verbeteren. In de eerste plaats kunnen in wedstrijden tussen nationale elftallen geen spelers worden verhandeld. Dat neemt een hoop plezier weg uit de formule die OSM zo geliefd maakt.

De knock-out formule is spannend, maar heeft ook een groot nadeel. Als in een toernooi gebruikers uitgeschakeld worden, moeten ze of wachten, of een nieuw toernooi zoeken.

Vriendengroepen blijven hierdoor niet bij elkaar. Meestal gooien gebruikers na één toernooi het bijltje er al bij neer. Dat is vervelend. Want zo houden we de spelers niet vast.

Tot slot is er in het spel natuurlijk maar één Nederlands elftal per toernooi beschikbaar. Dat betekent dat niet iedereen de Bondscoach kan worden die hij of zij graag had willen zijn.

Verbeteringen

We pakken de problemen voortvarend aan. De spelerstransfers vervangen we door een systeem waarin je in de voorbereiding je selectie moet samenstellen. Dit doe je uit een bredere spelersgroep, zoals bondscoaches dat in het echt ook doen. Je speelt vriendschappelijke wedstrijden waarin de spelers een beoordeling krijgen.

Er komt een mogelijkheid om een journalist in te huren, die een schandaal bij je tegenstander in de krant zet. Realistisch. Denk bijvoorbeeld aan de situatie bij het Nederlands elftal in 1990. Door zo’n roddel gaat het team minder goed presteren. De kunst is om deze joker op het juiste moment in te zetten.

Door net als in OSM het mogelijk te maken meerdere landen tegelijk te coachen in verschillende toernooien, willen we ervoor zorgen dat iedereen snel een keer Nederland onder zijn hoede krijgt.

Om de gevolgen van een knock-out voor vriendengroepen te beperken, zetten we een crew-systeem op dat we ‘bonden’ noemen. Een bond bestaat uit meerdere bondscoaches, die gezamenlijk aan een toernooi deelnemen tegen een andere bond.

Met al deze aanpassingen hopen we een significant verschil te maken. Maar we krijgen de trend niet gekeerd. De spelersaantallen blijven steken op een fractie van die van OSM. Zelfs een heuse internationale editie, luisterend naar de naam National Team Manager (NTM) en beschikbaar in meer dan 10 talen, kan hier niets aan veranderen.

De community

Een aspect van BCS dat wel verrassend succesvol is, is de community. Een groep mensen die binnen OSM hun plek niet kon vinden, vind elkaar in het Bondscoachspel. Er ontstaat een sfeer waarin de vrijwilligers van BCS willen laten zien dat ze niets onderdoen voor die van OSM. Dat leidt tot een groot saamhorigheidsgevoel en veel inzet.

Omdat we in BCS veel kleine updates blijven doen en de community altijd wel een idee heeft voor wat extra franje of een ranglijstje, groeien de community features in BCS naar een niveau waarin ze boven die van OSM uitsteken. We hebben zeer actieve forums en een ‘BCS Staff’ die de dagelijkse leiding over het spel heeft.

In navolging van OSM’s crews introduceren we ‘bonden’ in het Bondscoachspel. In BCS gaan we een flinke stap verder dan in OSM, door een heel systeem van ‘bondwars’ eraan te koppelen. Onderling kunnen spelers in teamverband tegen elkaar strijden in toernooien. Een feature die een grote populariteit geniet.

Het is ongetwijfeld de actieve community die ervoor zorgt dat Bondscoachspel nog zo lang in de lucht blijft. Maar de constante stroom van kritiek en ideeën is ook een soort ruis. De behoeften van een kleine kern van de meest luidruchtige gebruikers, zijn namelijk niet dezelfde als die van de stille meerderheid. Dat zorgt ervoor dat we de prioriteiten niet altijd juist inschatten.

De Forum-Ban-Ban

Ik weet nog dat er een verzoek binnenkomt voor een forum ban-ban. Dat wil zeggen dat je een stafflid kunt bannen om bans uit te delen aan andere gebruikers. Het feit dat we hier serieus over nadenken geeft al aan dat we met het luisteren naar de community teveel zijn doorgeschoten.

Het merkwaardige is namelijk dat de meest loyale BCS staffleden het spel zelf niet meer echt spelen, maar meer bezig zijn met alles eromheen. Je kunt het nog het best vergelijken met harde kern voetbalsupporters, die tijdens de wedstrijd met hun rug naar het veld staan te zingen. Geen aandacht voor het voetbal, maar wel voor alles er omheen. Aan hen moet je niet vragen hoe het elftal moet spelen.

Het Diabetes Bondscoachspel

Het meest curieuze hoofdstuk in de 7 turbulente jaren dat Bondscoachspel live is, is ongetwijfeld het Diabetes Bondscoachspel. Dit is een maatwerk versie van BCS, ontwikkeld voor stichting Pronounce, die hiermee tot doel heeft diabetes op een positieve manier onder de aandacht te brengen.

We krijgen in die tijd regelmatig verzoeken van bedrijven om spellen te maken of aan te passen. Dit mag in de regel weinig tot niets kosten, en ze willen er ook nog aan verdienen. Netbasics, onze derde aandeelhouder, is een urenfabriek. Daar houden ze wel van dit soort projecten. Zij koppen dit ‘buitenkansje’ voor het nog jonge Gamebasics in.

Creatief gezien leveren we een mooi stukje werk af, want niet alleen wordt via een in-game krant uitleg gegeven over diabetes, maar spelers in het elftal hebben zo nu en dan een heuse insuline injectie nodig om ze op de been te houden.

Stichting Pronounce schermt met het cijfer dat er meer dan een miljoen diabetici in Nederland zijn, en dat zij promotie voor het spel maken onder hun leden. Niet verrassend levert dat niets op. Diabetes Bondscoachspel krijgt slechts enkele honderden spelers. Afkomstig uit BCS en OSM, nieuwsgierig geworden naar dit uiterst merkwaardige experiment. Het spel is maar een kort leven beschoren.

De eindronde voor BCS

In 2009 hebben we het vertrouwen in BCS nog niet helemaal verloren, maar we zien wel in dat het ondoenlijk is om met ons kleine team van zes mensen twee online games serieus te onderhouden en uit te breiden. We besluiten terug te gaan naar de reden waarom Gamebasics oorspronkelijk is opgericht, namelijk het groot maken van OSM in het buitenland.

Dat betekent wel dat we van BCS af moeten. Dat gaat echter niet zomaar.

Ons eerste idee is om Het Bondscoachspel te verkopen. Maar hoe doe je zoiets? Een verkoopproces is een hoop werk en dat kost focus. Er zijn geen partijen in de markt. Een kort rondje levert wel wat interesse op, maar het wordt niet serieus en concreet genoeg. Er is nog even sprake van dat de vrijwilligers het spel willen overnemen, maar ook dit loopt op niets uit.

Tijdens het voor WK van 2010 in Zuid-Afrika beleeft BCS zowaar nog een kleine opleving, dankzij de magnifieke prestatie van het Nederlands elftal in dat toernooi en de finaleplaats die wordt behaald. Het scheelt maar een haar of het eerste wereldkampioenschap voor Oranje is een feit. Als Arjen Robben net iets hoger had gemikt, was de bal wellicht niet door de Spaanse keeper Iker Casillas gestopt. Maar soms moet je een nederlaag accepteren, hoe zuur die ook is.

De server op zwart

BCS krijgt, in tegenstelling tot Plaza Challenge, geen doorstart. We hebben de eindstand opgemaakt en ieders licenties omgeruild voor OSM seizoenkaarten.

Op 3 augustus 2011 zet ik symbolisch de server uit. Mijn gevoel hierbij is beperkt. Hoewel ik in 2004 het spel oorspronkelijk had ontwikkeld en ook daarna nog regelmatig een bijdrage heb geleverd, was ik altijd druk met OSM geweest en had het onderhoud van BCS uit handen gegeven.

In het laatste interne mailtje waarin ik melding maak van Bondscoachspel, staat:

“Bondscoachspel is vandaag gesloten… best raar, je hoort er niemand
over. Ik was het nog bijna vergeten aan jullie te melden. Maar misschien
daarom juist ook logisch. Toch wel een historische dag.”

Zo kwam aan een spel dat meer dan honderdduizend mensen hebben gespeeld, dat ruim zeven jaar in de lucht is geweest en waar bloed, zweet en tranen in zijn gegaan, een geruisloos einde.